Tijdens een reis in Japan leerde ik hun definitie van aandacht. Niet alleen esthetisch, maar systemisch. Waar vaak wordt ontworpen voor wat mensen zien, ontwerpen zij vooral voor wat mensen ervaren. En dat raakt aan de kern van user experience: ontwerpen voor gedrag, niet alleen gebruik.

De stilte in een stad

Tokio is alles tegelijk. Een stad van beweging, schermen en geluid. En toch: rust. Niet de stilte van leegte, maar de stilte van precisie. Alles lijkt te weten wat het moet doen. Ik voelde het voor het eerst bij een 7-Eleven, halverwege een druk kruispunt. Een medewerker die mijn koffie serveerde met twee handen. Het was geen haastwerk met mijn bestelde slow drip coffee. Alles was afgestemd op rust, niet op snelheid. De rij bewoog zonder zuchten of duwen. Het was alsof iemand onzichtbaar had uitgerekend hoe mensen zich gedragen, en dat vervolgens vriendelijk had geregisseerd. Geen controle, maar compassie.

Daar, tussen neon en nuance, herinnerde ik iets eenvoudigs: Design gaat niet over wat je ziet, maar over wat je voelt, zonder dat je het doorhebt. Dat is misschien wel de essentie van user experience: wanneer gedrag moeiteloos wordt, omdat het systeem zich aanpast aan jou, niet andersom.

Orde zonder controle

Japan voelt niet ontworpen als een product, maar als een ecosysteem. Alles grijpt in elkaar, beweegt mee, zonder frictie. De metrolijnen kruisen elkaar met een rust die je niet verwacht in een miljoenenstad. Google Maps vertelt je niet alleen waar je naartoe moet, maar ook in welke wagon je het beste kunt staan. De bewegwijzering op straat is helder, nooit schreeuwerig. Je hebt niet het gevoel dat je gestuurd wordt, maar je wordt geleid.

Alsof iemand jouw pad al eens gelopen heeft, de obstakels weghaalde en met zachte hand een route uitstippelde. En ik realiseerde me daarmee opnieuw dat we doorgaans vooral ontwerpen voor losse momenten, maar zij ook voor de overgang daartussen.

En precies daar zit de magie van goede UX. In de transitie, de momenten tussen klikken, wachten, bewegen.

Aandacht als vorm van respect

De Japanners hebben een ander begrip van efficiëntie. Niet: zo snel mogelijk van A naar B. Maar: zo soepel mogelijk, met zo min mogelijk spanning voor iedereen. Het zit in kleine dingen. De stilte in een wachtrij. De choreografie van een theeceremonie. De manier waarop een onigiri wordt gevouwen met een doorzichtig folie, zodat rijst en zeewier elkaar pas raken op het moment dat jij het eet. Dat is geen toeval. Dat is aandacht, als vorm van respect.

In het Westen fixen we regelmatig problemen achteraf. We plakken pleisters op bugs, meten laadtijden, herontwerpen flows. In Japan lijkt frictie nooit te ontstaan, omdat iemand het al voelde aankomen. Dat is precies wat we in UX proberen te bereiken: anticiperen op gedrag voordat het een frustratie wordt.

Waar Japan mij aan herinnerde

Japan heeft me niet iets nieuws geleerd over design, maar gaf mij weer een goede reminder over het mooie vakgebied UX-design. Dat goed ontwerp niet begint bij tools of trends, maar bij mensen. Eerst begrijpen hoe mensen zich gedragen en vervolgens systemen bouwen die dat gedrag ondersteunen zonder het te forceren.

Daarom werk ik vandaag nog bewuster met deze principes:

Plan met empathie, niet alleen efficiëntie – Denk vooruit en ontwerp op basis van context, niet aannames.
Ontwerp de flow, niet het moment – Beweging is de echte ervaring.
Eer het onzichtbare werk – Frictieloze ervaring is het resultaat van duizenden microbeslissingen.
Schaal de aandacht – Maak het reproduceerbaar, van interactie tot interface.
Vertrouwen is een ontwerp principe – UX is pas goed als gebruikers erop kunnen vertrouwen zonder uitleg.

Design met aandacht

User experience design gaat niet over meer, sneller of zichtbaarder, maar over precies genoeg. En misschien is dat wel het hoogste doel van user experience: systemen ontwerpen en ontwikkelen die voelen alsof ze vanzelf werken, omdat ze gemaakt zijn met aandacht.

Wil je een merk of platform bouwen dat intuïtief aanvoelt voor je gebruiker? Laten we samen kijken hoe we dat kunnen realiseren. Neem gerust contact op voor een vrijblijvend gesprek.